Inżynieria mechaniczna

Katarzyna córka bogatego fabrykanta, właściciela sieci fabryk narzędziowych. Wywołała niemałe zgorszenie, gdy zgłosiła się do szkoły inżynierskiej, by pobierać nauki z inżynierii mechanicznej, inżynierii która płynęła w jej żyłach jak życiodajny eliksir. Już jako nastoletnia dziewczynka snuła się po obszernych halach produkcyjnych fabryk, podpatrując i próbując zrozumieć jak to wszystko działa. Dzięki tym obserwacjom udało się jej zaproponować nowe rozwiązania „starych” problemów. Mówi się, że to dzięki niej fabryki ojca się rozwinęły, przez co zyskała szacunek w środowisku inżynierskim, środowisku zdominowanym przez mężczyzn. Jako pierwsza kobieta w historii otrzymała pełne członkostwo w Stowarzyszeniu Inżynierów Mechaników. Poza inżynierią, jej pasją były konie. Uwielbiała jeździć konno. Była orędowniczką wsparcia socjalnego dla pracowników fabryk ojca, a po swojej śmierci zapisała większą część majątki na cele dobroczynne.

[msz]

Jeszcze Polska nie zginęła…

Elżbieta z Rakocińskich pochodzi z rodziny o wielkich patriotycznych tradycjach. Odkąd pamięta, w jej rodzinnym dworze, w samo południe, z zegara stojącego dumnie w jadalni, można było usłyszeć wygrywany pozytywką Mazurek Dąbrowskiego. W rodzinie mówi się, że to właśnie ten zegar, podczas wizyty we dworze, zainspirował naszego Wieszcza do napisania słynnej strofy z „Ostatniego zajazdu na Litwie”. Umiłowanie Ojczyzny, której wówczas nie uświadczył nikt na żadnej mapie Europy, było przekazywane w rodzinie z pokolenia na pokolenie i pielęgnowane jak największy skarb. Tę miłość i tęsknotę do Ojczyzny przekazała też Elżbieta swoim potomkom. Jej wnuk, Tymoteusz, na wieść o formowaniu się legionów polskich, w wieku 17 lat porzucił dworskie życie i poszedł walczyć za Polskę, która wkrótce miała znów pojawić się na kartach atlasów. Niedługo cieszył się swoją ukochaną Ojczyzną, umierając ze słowami „Jeszcze Polska nie zginęła” na ustach… 

[msz]

1907

Wanda uwielbiała kapelusze. Przed ślubem pracowała w sklepie z kapeluszami, gdzie doradzała wahającym się klientkom, jaki fason czy model wybrać. Późno wyszła za mąż, ale Ludwik okazał się człowiekiem uczciwym i poważnym. Całe życie ubóstwiał swoją żonę. Chcąc zapewnić jej i ich dwóm córkom dostatnie życie, ciężko pracował. Był urzędnikiem w Warszawskiej Straży Ogniowej, dorabiał jako bileter w kinie. Wanda przeżyła obie wojny światowe, jej mąż zmarł wcześniej, doczekawszy się jednak ukochanej wnuczki. Wanda dożyła sędziwego wieku, wciąż nie mogąc się pogodzić ze śmiercią męża, dla którego była całym światem.

[msz]

Pola

Urocza i spokojna Pola pochodząca z zamożnej rodziny przemysłowca z Varsovii miała w swoim zwyczaju w letnie poranki i popołudnia uciekać ze swojego pokoju do obszernego ogrodu, gdzie w cieniu drzew i krzewów, przy magicznym śpiewie ptaków i niespokojnych odgłosach owadów, uwielbiała zaczytywać się w swoje ulubione powieści czarnego romantyzmu. Kochała czytać Edgara Poe, z uwagi na jego zamiłowanie do dosłownych, krwistych i soczystych opisów zbrodni, co dla postronnych mogłoby się kłócić z jej niewinnym wyglądem i zachowaniem. Była wręcz zafascynowana takimi opowieściami, chłonęła każdą cząstką siebie najdrobniejsze detale i szczegóły. Aktualnie zaczytuje się w „Zabójstwo przy Rue Morgue”. Ta powieść kryminalna, opowiadająca o podwójnym morderstwie dokonanym na Madame L’Espanaye i jej córce, na pewno przypadnie Poli do gustu, a zakończenie zdecydowanie ją zaskoczy. Tak jak lubi…

[msz]

Laura

Laura Dorothy Dessmond przyszła na świat jako Dorothy Laura Falcon, będąc córka dość zamożnego właściciela magazynów zbożowych, ulokowanych na pograniczu Ohio i Pensylwanii. Nie dziwi zatem, że odebrała dość staranne wykształcenie w prywatnej szkole Miss Prescott, jakkolwiek zdziwienie może budzić to, iż następnie podjęła studia na Uniwersytecie Pensylwanii w kierunku ekonomii. Odważna to była decyzja, nie została jednak przesięwzięta wbrew woli rodziców, którzy widzieli w Dorothy silnego ducha i czuli jej niewymuszony pęd do wiedzy. W trakcie studiów poznała swego przyszłego męża, niejakiego Butcusa Dessmonda. Młodzieniec ten, nieco tylko starszy od urodziwej, a wielce intrygującej panny, by przełamać jej niedostępność (jak uważał) i tym sposobem skupić na sobie jej swą uwagę – pozował na wytrawnego westmana, który jedynie pod wpływem nacisku ojca – przemysłowca porzucił włóczęgi po prerii i górach dla ksiąg i nudnego nad nimi ślęczenia. Inteligentna Dorothy przejrzała w porę zamiary absztyfikanta, a że samymi pieniędzmi skusić jej nie mógł, to zmógł ją urokiem, obyciem i dowcipem. Już jako Pani Dessmond (dla powagi zmieniła kolejność używanych imion) żywo uczestniczyła w zawiadywaniu fabryką, jaką młode małżeństwo przejęło po Dessmondzie Seniorze… Na tyle skutecznie uczestniczyła, że w krótkim dość czasie do jednej odlewni dołączono drugą, a za nią pojawiła się między innymi wytwórnia elewatorów. De facto to Laura przejęła prowadzenie biznesu budząc tym powszechną zazdrość wśród konkurencji, ale też i zasłużony podziw. Interes kwitł i pomnażał stale swój habitat, zaś Pan Dessmond przez wzgląd na żonę – mógł bez obaw wreszcie zobaczyć, jak wygląda i pachnie prawdziwa preria, mimo, że i przez nią biegła droga żelazna, dla której szyny dostarczała L.B. Dess. Industry.

[msz], [rs]

Tajemnica

Nic tak człowiekowi nie ciąży, jak tajemnica. Świadomość dźwigania obcego garbu staje się tym trudniejsza do zniesienia, jeśli dodatkowo posiada własny. Po latach chowania w klatce niewygodnego balastu przychodzi wreszcie taki moment, że chcąc uwolnić się z niewidzialnych pęt, narasta pragnienie wykrzyczenia całemu światu zatajanych dotąd krzywd, czy niewygodnej prawdy. W kotłowaninie myśli płonie każdy sekret, wzrasta, żarzy się nieodbitym blaskiem… Lecz jednocześnie narasta lęk, obawa przed podniesieniem oczu, by nikt niepowołany nie odkrył w nich przedwcześnie istoty tego, co w ukryciu aż po grób pozostać powinno. Później przychodzi rozpacz – straszliwa siostra bezradności i obie bezpardonowo walczą o duszę przytłoczoną brzemieniem, którego przecież zrzucić nie wolno. Zawsze są blisko wygranej, gdyż wiedzą, że precz odrzucenie ciężaru pozwoli ofierze choć przez chwilę poczuć się w całości wolną. Nie wiemy, w którym momencie uwieczniona na obrazie kobieta się znalazła. Czy w tym, kiedy miotana wewnętrznym sporem – naga i bezbronna toczy walkę z sumieniem, czy też walkę te przegrała i teraz to sumienie właśnie zajęło miejsce tajemnicy.

[msz], [rs]

Veil

Nago zasiadając na czarną woalą okrytym taborecie wiedziała, że nikt nie odgadnie, dokąd wzrok jej bieży… Wzrok, oczy – owo tajemne duszy zwierciadło, przy którym odkryte ciało zdaje się tylko księgą, wskazówką, w której zapisano mapę do niepojętych skarbów nie zaznaczając doń drogi wprost. A wszystko po to, by nieobeznany mógł jedynie rozpływać się w zachwytach pozostając nieświadomym celu, zaś świadomy wejrzał głębiej i zmysły skupiwszy nie na tym, co odkryte i podpowiedziane, zaczerpnął pełną garścią wody ze źródła rozkoszy… A gdy to uczyni, spadnie wreszcie z jej twarzy ciemna zasłona. Okrutna to wiedza wynikająca z przekonania, że nie ma już nikogo, komu dar przenikliwości rozumu w parze idący w serca wrażliwością pozwolić by mógł na rozwikłanie zagadki w jej oczach ukrytej. Chociaż ciało wielu już doznawało wprzódy uniesień nie raz jeden, nie trzeci, to przecież nigdy jeszcze całość nie zaznała uczucia, jakim jest spełnienie. Czym jest więc surowa nagość, której zimna nawet kwiat ocieplić nie zdoła, jak nie wyłącznie obietnicą, prowokacją, propozycją, zachętą, ale i onieśmielającą barierą jednocześnie – jeśli nie możesz w oczach nagiej, bezwolnej istoty znaleźć odpowiedzi – czy całą być może twoją, czy tylko pustą mową, gestem i cielesnym spazmem w chwili uniesienia… Znajdziesz więc w sobie odwagę do uniesienia ponad jej głowę kapelusza, nieskrępowany onieśmielającym negliżem i podejmiesz hazard wejrzenia w jej oczy?

Postcard

W bezwstydzie leżąc bezbronna, jeno dłonią niby to niedbale opartą o poręcz krzesła zwiastowała obietnicę rozkoszy. Nie sobie przecież. W tym prostym geście ukryła pożądanie pieszczoty, którą gotowa była spotęgować do niebotycznych rozmiarów w zamian za dotyk czułych rąk muskających pukle jej włosów. Tak naprawdę nie chciała niczego innego, gdyż owo „wszystko inne” było już jej doświadczeniem, ale ciągle czuła się jak żeglarz, który wprawdzie dopływał do portu, ale nigdy nie schodził na ląd. Wiedziała, że budzi w mężczyznach pożądanie, lecz wiedziała również, iż nie jest ono tożsame z pragnieniem jej samej. JEJ – istoty zespolonej z ciała i duszy, stworzonej do dawania miłości, ale cóż z tego, skoro nikt nie chciał, lub nie umiał do tej pory odpłacić tym samym. A przecież miłość to transakcja wiązana. Dlatego, mimo licznych, acz nieskutecznie podejmowanych prób ugaszenia żaru, jaki trawił jej umysł, a który, jak kiedyś myślała – ogień zwalczaj ogniem – ogniem właśnie gasić próbowała, uznała wreszcie, że skoro na granicy ciała morze się dla innych zaczyna, to niechaj żyją w przekonaniu, że nie ma za nim oceanu. A przecież ta dłoń, ten z pozoru jej nieważny i niewyraźny gest to zachęta do tego, by płynąć dalej przez nieznane wody, a na kogoś, kto się odważy czeka nagroda, której ani po opium, ani po absyntcie nigdy nie wyśnił.

[msz], [rs]

Alicja

Była nieślubnym dzieckiem Marii i Leopolda. Po ojcu słuch dość szybko zaginął, zaraz po tym gdy dowiedział się, że urodzi mu się dziecko. W strachu przed napiętnowaniem, na czas ciąży, jej matka przeniosła się z miasta na prowincję. Tam, nowo narodzoną Alicję oddała na wychowanie. Niestety babka Alicji nie za bardzo przejmowała się jej losem, czy wychowaniem, toteż Alicja wiodła ciężkie życie, które później dało o sobie znać. Gdy miała 13 lat matka zabrała ją od babki i zapisała do szkoły, której to nie ukończyła z powodu trudności w nauce. Zaczęła pracować w kawiarni Rene, gdzie poznała sporo starszego od siebie mężczyznę, w którym się zakochała i którego dwa lata później poślubiła. Niestety mąż wraz z jej matką trwonili zarobione przez nią pieniądze, a nawet okradali ją z niewielkich sum jakie zdołała sobie odłożyć na czarną godzinę. Alicja bardzo chciała wyrwać się z tego toksycznego trójkąta. Pragnęła tego z całego serca, wierząc, że wkrótce pojawi się szansa na lepsze życie. Wtedy to, przypadkiem, została modelką, gdy zgodziła się, niejako z ciekawości, zapozować nago pewnemu fotografowi. Maria dowiedziawszy się skąd biorą się dodatkowe pieniądze córki bardzo rozgniewana wyrzuciła ją z domu, mimo sprzeciwu męża Alicji, który upatrywał sobie w pozowaniu żony źródło swojego utrzymania i beztroskiego życia. Od tej pory, choć bardzo się tego obawiała, mogła w końcu odetchnąć pełną piersią i żyć samodzielnie, bez oglądania się na męża, który nie był już tym samy człowiekiem co kiedyś, oraz z dala od matki, której szczerze nienawidziła. W ciągu kilku lat stała się nieodłączną częścią bohemy artystycznej pozując do rzeźb, obrazów i fotografii oraz grając w kabaretach dość wulgarny repertuar, który stał się jej znakiem rozpoznawczym. Nie stroniła też od wdawania się w niezliczoną ilość romansów. Niestety z biegiem czasu świat artystyczny zmienił się, z czym Alice nie mogła się pogodzić. Jej dawni kochankowie mieli żony i wiedli spokojne stabilne życie pracując w swoich atelier. Alicja popadła w kłopoty finansowe. Zaczęła coraz częściej w samotności i smutku zaglądać do butelek z mocnym trunkiem. Po wielu latach przyjaźni z rumem, whisky i tequilą to właśnie te trzy duchy zabrały jej ostatni oddech…

[msz]

Juanita

Juanita Inez Benita Da Saavedra Gonzales Del Milagro urodziła się w hacjendzie Del Milagro, położonej w żyznych okolicach San Diego. Nic zatem dziwnego, że majątek ziemski jej ojca obejmujący taką ilość akrów, że sam Don Rafael nie miał o tym dokładnego pojęcia znakomicie prosperował. Jego niezliczone stada bydła przemierzały niezmierzone stepy, pilnowane przez gromady vaqueros, których z czasem zaczęto na modłę przybyłą ze wschodu nazywać cowboys. W corralach i stajniach pyszniły się tabuny andaluzyjskich koni, zaś plantacje kukurydzy, batatów, pomidorów oraz innych cudów matki natury także dostarczały pokarmu mieszkańcom, nie wspominając o uginających się od owoców drzewek pomarańczowych, limonowych, moreli… Don Rafael, jako daleki krewny byłego Wicekróla Nowej Hiszpanii mógł, korzystając tym sposobem nie tylko z zasobności swej kieszeni – sprowadzić dla swoich dzieci najlepszych guwernerów z Kontynentu. Tu dodać trzeba, że oprócz Juanity radosnym rwetesem dom wypełniali także jej dwaj bracia. Antonio i Sandoval. Od ich wczesnych lat wiadomo było, iż poważny ponad wiek Antonio, choć młodszy od Sandovala, a starszy od Juanity obejmie po ojcu zarządzanie hacjendą ze wszystkimi z nią powiązanymi przedsięwzięciami. Chłonął wiedzę łapczywie, wykazując szczególne upodobania ku zagadnieniom ekonomii i muzyki. Za to jego brat niezbyt garnął się do zgłębiania filozofii, matematyka zdawała mu się być zupełnie obcą mimo niespożytych wysiłków Herr Matterlicha, znakomitego niemieckiego nauczyciela. Literaturę, i owszem, ukochał był nade wszystko, lecz nie w niej znajdywał pełne ukojenie, którego doznawał dopiero wtedy, gdy na ulubionym El Fuego gnał przez dzikie ostępy w towarzystwie swojego rówieśnika i przyjaciela z plemienia Mohave… Nawet narażając się na gniew srogiego ojca i rozpacz matki, Donii Mercedes. Kiedy obaj chłopcy – a dzieliło ich pięć lat różnicy – osiągnęli wiek młodzieńczy, zapobiegliwy grand wysłał obu na studia do Madrytu. Antonio oddał się prawu i ekonomii, zaś Sandoval, co zrozumiałe, trafił do szkoły oficerskiej. Młodszy z nich powrócił do Ameryki po czterech latach, a Sandoval, zgodnie z przewidywaniami tęskniącej matki – dopiero po dziewięciu, ale ze szlifami kapitana. A Juanita? Podczas, gdy bracia w Starej Ojczyźnie wchodzili w męskość, odbierała staranne, choć ogólne wykształcenie korzystając z usług wspomnianych wcześniej nauczycieli, a, że tych miała znakomitych przecież, w wieku lat dwudziestu była już nie tylko piękną, ale świadomą świata kobietą. Nie mniej lotna od braci szybko zdała sobie sprawę z tego, że nie chce zostać jedynie żoną któregoś z okolicznych hacjenderów, tym bardziej, że żaden ze starających się o jej rękę pretendentów specjalnie nie przypadł do jej gustu, co spędzało sen z oczu Don Rafaela budząc w nim nieokreślone wyrzuty umienia (że być może zaniedbał córkę) i przyprawiając o spazmy rozpaczy matkę, gdyż ona akurat uważała, że największym szczęściem kobiety jest kochający, a majętny mąż. Budziła się Juanita rozpalona niespersonifikowaną żądzą w środku nocy, bez wstydu siadając nago przed lustrem i ze smutkiem, acz godnością spoglądała w swe odbicie, lecz jej wzrok zdawał się sięgać dalej, niż szklana tafla. Cierpiała… Ale do czasu! Sandoval poległ pod Picacho, Antonio umarł na suchoty nie pozostawiwszy potomka… Czyżby wraz ze śmiercią Don Rafaela miał nastąpić koniec domu Del Milagro? Nie! Oto nieślubny syn Juanity otrzymawszy później nieco zmienione nazwisko po dziadku objął w zarząd całość włości, doprowadzając z czasem bogatą, acz wciąż feudalną hacjendę do świetności potężnego konsorcjum korzystającego ze wszystkich (a nie tylko rolniczo – hodowlanych) naturalnych zasobów kalifornijskiej ziemi . To właśnie dlatego Juanita z dumą i pewnością siebie patrzy przed się na starej fotografii. Nie wyszła za mąż, a tajemnicą pozostanie, dlaczego też nigdy nie wyjaśniła, z jakich powodów jej syn John Milagroe, syn pokiereszowanego przez niedźwiedzia przybysza z gór Sierra Nevada, oficjalnie nie nazywał się Sadowski…

[msz], [rs]
 

Jadwiga

Jadwiga Czekierdowa przeżyła pogrom chłopski  w 1846 roku jako mała dziewczynka. Latami budził ją sen o kolorach pożogi i krzyki matki, która jednej mroźnej nocy straciła męża, majątek i zdrowie. Jadwigę wychowywały ciotki w Tarnowie, z niechęcią więc wróciła po ślubie do majtku męża, do Stokłos.  Uważała, że chłopi tylko patrzą, by ich podpalić, gdy będą spokojnie spali, nie ufała więc nikomu. Krótko trzymała służbę, była skora do gniewu i wymierzania kar za byle przewinienie. Niełatwo było ją zadowolić, więc szybko pomiędzy nią a resztą domu wyrósł mur niechęci. I ekonom, i służące i nawet foryś unikali spotkania z nią – jej surowego spojrzenia i ostrego tonu. Rychło stała się swarliwą żoną, tak odmienną od słodkiej panny Jadzi, którą Arkadiusz Czekierdowski wybrał sobie na żonkę. Wiecznie niezadowolona, sarkała na mężowskie decyzje dotyczące majątku; stale wypominała mu chybioną inwestycję w wydobywanie gliny i wypalanie ciężkich, nieporęcznych naczyń,  dla których z uwagi na odległość majątku od najbliższego miasteczka, nie było żadnego rynku zbytu. Wytykała mu oddanie lasu w dzierżawę, za którą wszakże mogli prowadzić dom przez półtora roku. Okolice uważała za niebezpieczne także ze względu na jego odosobnienie. W zimie  kazała rozwieszać wokół dworu flary, żeby odstraszyć wilki, których wycie ona jedna słyszała co noc. „Boże mój Boże” – biadała co wieczór klękając do pacierza – „jeśli nie wybiją nas chłopi, wilcy nas zjedzą!” „To twoja wina” – dodawała następnie, jakby Arkadiusz porwał ją siłą z królewskiego zamku, a nie dusznego mieszkania ciotek, w którym zajmowała odrobinę tylko lepszy pokój niż służbówka. A on często zastanawiał się, co stało się z tą poznaną owego kwietniowego popołudnia u pań Sadowskich na podwieczorku piękną, radosną panną, z którą chciał  iść przez życie w przekonaniu, że będzie tak cudowne jak owo zdjęcie, zrobione w zielonym sadzie z okazji zaręczyn.

 

[msz],[ah]

Ludmiła i Agaton

Ludmiła i Agaton Brzostowicz. Ona pochodziła ze zubożałej szlachty małopolskiej, ale ze względu na znaczną podupadłość rodu Gocłowieckich (Ludmiła de domo Gogłowiecka est), zezwolono bez przeszkód większych na jej mariaż z synem dość zamożnego kupca. Wiadomym już nam zapewne, iż tym szczęśliwym młodzieńcem okazał się być Pan Agaton. O wczesnym ich wspólnym pożyciu miasto nie mówiło ani głośno, ani wiele, dlatego to, czy był to związek z miłości, czy też ze zwykłego rozsądku pozostaje do dzisiaj zagadką. Szeptano wprawdzie nieśmiało, że Onufry Gocłowiecki zgodził się oddać rękę córki nie-szlachcicowi pod kondycją, że ten dług jego wykupi, ale równie dobrze mogły to być wymysły niechętnych. Brzostowicz i Ludmiła doczekali się dwójki dzieci, a to Janiny i Barnaby, bo najstarszy Maciej zmarł był roku nie doczekawszy. I właśnie wtedy, gdy dzieci do szkół wczesnych oddane zostały, interesa Brzostowicza iść poczęły więcej, niż świetnie. Jako rzekliśmy – po ojcu i tak odziedziczył był majątek zacny, bo już same sklepy za majątek stać mogły, a przecie jeszcze były i guldeny na czas późniejszej zmiany waluty na korony zmienione, ponoć w imponującej, oczywista jak na mieszczańską kieszeń, ilości zgromadzone. Szły zatem do sklepów pana Agatona towary aż z dalekich Chin, futra z rosyjskich soboli i jenotów zdejmowane, przyprawy wszelakie od których wąchającemu łatwo o zawrót głowy przychodziło, stal niemiecka i włoskie owoce. Pani Ludmiła, co w tamtych czasach mogło wzbudzać zdziwienie lub zgoła zgorszenie, jeden z przybytków swego męża wzięła w niepodzielne władania. Począwszy od wyszukiwania towarów po ich zamawianie, opłaty i nadzór rozładunku, a kończąc na zawiadywaniu sprzedażą, osobiście się tym zajmować zwykła. Nie, nie był to ani sklep dla modystek, ani księgarnią (choć i taką mieli), ale… Sklep z mydłem i powidłem. Ze szpeją! Czegóż tam najść nie było można… I flakoniki, i dywaniki, i jedwabie, i obrazki. Krzyże i medaliki, lalki z porcelany, konterfekta przeróżne i mnóstwo innych bibelotów. Tak oto uczciwie majątek pomnażając, w szacunku wzajemnym czas Ludmiła i Agaton Brzostowiczowie przepędzając, sędziwego wieku dożyli. Pomarli jedno krótko po drugim co się często zdarza, gdy jedno bez drugiego – czy to z tęsknoty, czy to z żalu żyć nie potrafi.

[msz],[rs]

Salka

Salka Levy stała w dworcowej poczekalni już godzinę nie siadając, ponieważ bała się pomiąć suknię. Chciała wyglądać nienagannie, kiedy Aaron pojawi się na dworcu i wyciągnie ręce, by ją powitać. Przyjechała dorożką z wyprzedzeniem, nie mogąc znieść tego nerwowego oczekiwania, które towarzyszyło jej od tygodni, kiedy wyprzedawała swoje rzeczy i pakowała jedyną walizkę na drogę do Nowego Świata. Ta podróż, sama w sobie kusiła ją tym bardziej, że miał jej towarzyszyć Aaron. Aaron, którego błyszczące oczy i ciemne włosy opadające jedwabistą falą na bok, zahipnotyzowały ją tamtego wieczora u Schwarzów. Przemawiał coś do zgromadzonych wokół niego mężczyzn podniesionym tonem, wyraziście gestykulując i zaciągając się papierosem tak zachłannie, jakby potrzebował go bardziej niż powietrza. W istocie był astmatykiem i agitatorem, wierzącym, że w Ameryce czeka nowy ład dający im wszystkim szansę na nowe, godne życie. Porywczość jego pragnień, stanowczy ton i odwaga, jaką wykazywał głosząc swe poglądy tak głośno, wespół z szorstką czułością, którą jej okazywał od pierwszego spotkania, zachwycały Salkę nieodmiennie. Ten moment, kiedy jego wypukłe oczy zatrzymały się na niej uznawała za najdonioślejszy moment w swym dotychczasowym życiu. Zauważył ją. I chciał z nią być. Nie zważając na nic, a już zwłaszcza na swą żonę, wiecznie ciężarną Chawę, spacerował pod rękę z Salką po Powiślu, przesadnie szerokim gestem kłaniając się znajomym, którzy starali się ich nie widzieć. Salka od początku chciała wyjechać wraz z nim, przekonana, że tam, w Ameryce, nikt nie będzie im się przyglądał, wytykał jej palcami, śmiał się w twarz Aaronowi i przekazywał dosadnie pozdrowień dla szanownej małżonki. Mała cichą nadzieję, że skoro tam…w Ameryce… wszystko jest możliwe… staną kiedyś razem pod chuppą. Upozowała się przy oknie wiedząc, że jasne światło doskonale kontruje jej figurę, w kupionych za ostatnie pieniądze bucikach, w których chciała zejść na tę nową, tak ponoć gościnną dla przyjezdnych ziemię. Wiedziała, że Aaron zaraz się pojawi. Oto i on: stanął w drzwiach poczekalni, a Salka posłała mu w powietrzu spojrzenie gorętsze niż pocałunek. I wtedy za jego plecami zobaczyła brzuchatą Chawę z walizką i czworo zasmarkanych dzieci z tobołami, których podobieństwo do Aarona nie budziło żadnych wątpliwości.

[msz],[ah]

Młoda wdowa

Joanna Wolska miała w sercu tylko jedną miłość, a to miłość do ojczyzny. Nie kochała bynajmniej Włodzimierza Szembertowicza, z którym właśnie połączył ją węzeł małżeński, nie kochała go ani trochę. Wnet pojęła jednak, że nawet ta okoliczność, jak zawarcie małżeństwa, może stać się aktem jej miłości do Polski. Nie zważając na protesty matek i babek obu stron, wbrew przyjaciółkom, które marzyły o śnieżnobiałej sukni (zapewne jedynej tak strojnej, białej sukni, na którą mogły liczyć w tych trudnych czasach) ale za zgodą męża, który odtąd już zawsze i na wszystko jej pozwalał, postanowiła pójść do ołtarza w czerni. Skromna czarna sukienka wydała jej się jedynym strojem akuratnym zarówno do zamążpójścia, niekoniecznie stanowiącego spełnienie jej marzeń, jak i jako kolejny symbol jej płomiennej, ojczyźnie oddanej duszy. Krucha i subtelna z urody, była niezłomna w tym, co sobie postanowiła. I tym razem postawiła na swoim biorąc ślub w zimny listopadowy poranek w czerni spowijającej ją od stóp do głów. Ku swemu zaskoczeniu odnalazła w mężu oddanego powiernika i przyjaciela. Szybko udało jej isę wzbudzić w nim uczucia patriotyczne – nie tak może gorące jak jej, ale wystarczająco ciepłe, by chciał pisać anonimowe agitki, kwestować i wygłaszać przemówienia na tajnych zebraniach. Nieoczekiwanie wiernopoddańcze spojrzenie, jakim mąż patrzył na nią od czasu, gdy przedstawiono ich sobie cztery lata wcześniej i to, że stąpał za nią krok w krok podczas kwestowania na siarczystym mrozie czy podczas tych ciemnych zimowych popołudni stojąc pod budynkiem, gdy obcierała nosy sierotom z ochranki, zaczęło się jej podobać i przeraziła się, ze mogłaby go pokochać, a tym samym miłości dla ojczyzny nie starczyłoby już miejsca w jej zapalczywym sercu. Broniła się więc jak mogła przed uczuciem w przekonaniu, że potrzebuje raczej towarzysza niż męża i przyjaciela, niż kochanka do tego straszliwego lutowego wieczoru, gdy wychodząc z sierocińca ujrzała go, grzebiącego nieporadnie nogami w śniegu, toczącym krwawą pianę z ust i charczącego coś o nożu. Dopiero gdy skonał zrozumiała, jak bardzo pokochała, wbrew sobie, tego człowieczka cichego i nieporadnego, który jednym sensem swego życia uczynił troskę o nią. W ostatnim przebłysku świadomości pojęła, że czarna suknia nie była dowodem miłości do ojczyzny, lecz mroczną przepowiednią jej własnego losu, proroctwem, które sama na siebie ściągnęła. Straciła zmysły i nie minął rok, nim bezradna rodzina oddała do zakładu w Drewnicy, prowadzonego przez Towarzystwo Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Umysłowo Chorymi Pelagii Popławskiej, gdzie dożyła swych dni nosząc codziennie białą, prostą koszulę niczym suknię ślubną, której nie włożyła na dzień swojego ślubu.

[msz],[ah]

Helena

Helena Schwichtenbergówna ukończyła seminarium nauczycielskie z najwyższymi notami. Umiała nie tylko haftować, krajać i szyć, prać i wywabiać plamy, ale także racjonalnie prowadzić gospodarstwo i oszczędnie dysponować zasobami spiżarki i lodowni. Na tym jednak nie kończyła się jej wiedza: liznęła co nieco z geografii i geometrii, odbyła dwa semestry francuskiego i łaciny oraz semestr malarstwa zaliczony kopią krajobrazu z miłosiernym Samarytaninem, udatnie naśladującą oryginał (choć drzewo koślawiło się nieco bardziej niż powinno, a osiołek miał arcywielki zad). Zimna jak lód i nigdy nie tracąca opanowania, ze swadą dowodzić umiała zarówno piątką podkuchennych, jak i samodzielnie ugotować większość dań z „Uniwersalnej książki kucharskiej” Monatowej, która właśnie podbijała krakowskie kuchnie. Przełożonej nie uszły jej zdolności manualne i dydaktyczne, które udowodniła na ostatnim roku szkoły, prowadząc edukację dziesięciu panien z niższych sfer. Szkoła zobowiązała się przyjąć je w tym roku, by uczynić zadość woli fundatorów, państwa Tyszowskich, którzy na uwadze mając dobro dziewcząt z nizin i chcąc je od zejścia na złą drogę uchronić, powołali klasę specjalną. Oczywiście dziewczęta te nie uczyły się ani manier ani geografii, zadaniem Schwichtenbergówny było przyuczenie tych dziewuch, nieprzytomnych i bezmyślnych, do pracy zorganizowanej i wytrwałej. Rozpocząć musiała jednak od nauki mycia rąk po pracach w zagrodzie, a przed wejściem do kuchni, gdzie gotowano proste, acz pożywne potrawy z tego, co w polu i ogrodzie można było uzyskać własnym staraniem. Kleiła z nimi pierogi, kisiła kapustę i uczyła rozpoznawania ziół po zapachu. Pokrzykując poganiała je przy pracach domowych, gdy skarżąc się na ból kolan, niestarannie myły podłogi i leniwie przykładały się do prania. Uczyła je rozbierania przedniej i zadniej ćwiartki i pokazywała sposoby konserwacji mięsa, nieustająco drżąc w obawie, że pomyliwszy sól kamienną z ałunem wytrują połowę szkoły, tak bezmyślne były z nich tłumoki. Wymagała wiele, by sprostać programowi, i fundatorom przekonanym, że edukacja da tym dziewczętom szansę na życie, jakiego normalnie by nie zaznały, życia w cieple i z pełnym brzuchem, pod jakąkolwiek bądź opieką. Ale prawdę mówiąc, marne na to miały widoki, głupie i leniwe, o włosach tłustych, o fizis bezmyślnej i tępej. Silne jak wołu i pracowite gdy patrzyła, zarzucały wszelką aktywność gdy tylko spuściła je z oczu, co wiele przysporzyło strat i zaniechań w prowadzonym przez nie szkolnym gospodarstwie. Helena w pogardzie miała te dziewczęta, brzydkie i niechlujne, z brudu i chuci zrodzone i – gotowe powrócić do swych korzeni, gdy tylko szkoła wypuści je ze swych troskliwych objęć. Wieczorami nalewała ciepłej wody do porcelanowej misy w swoim pokoju starając się zmyć brud, jaki na jej białej skórze zostawiały mimowolne otarcia tych tępych dziewuch i zalegając w wykrochmalonej pościeli z mimowolnym westchnieniem ulgi zamykała oczy myśląc, że od widoku podopiecznych dzieli ją sześć godzin spokojnego snu.

[msz],[ah]

Anna

Wnuczka Karola Arwienieckiego, Anna odziedziczyła po dziadku nie tylko studio i umiejętności , ale i zmysł obserwacji, pozwalający jej wydobyć z fotografowanych postaci jakąś prawdę o ludziach, bardziej uniwersalną, niż by się wdawało pozującemu, albo bardziej indywidualną, niż się jej samej zdawało, gdy sadzała modela do zdjęcia. Fotografowała od zawsze, kręcąc się pod nogami dziadka, a zapach chemikaliów, których używał w swym studio, był naturalnym towarzyszem jej samotnych zabaw. Nie znała swej matki, podobnie jak ona nie znała swojej, ponoć legendarnej kurtyzany, która powiła ją wbrew woli i planom, w ósmym miesiącu ciąży i uciekła zostawiając dzieciątko staremu Arewienieckiemu. Arewieniecki wychował Marię jak córkę, a potem wychował i wnuczkę, którą mu, powitą w ósmym miesiącu, słabą i chorowitą Maria podrzuciła wyjeżdżając za wielką wodę na zawsze. Słaba to była opieka, bo stary Arawieniecki miał już lat bez mała sześćdziesiąt, ale zawsze, a Anna innego świata nie znała i nie wiedziała, jak ubogie jest ich gospodarstwo. Za to zakład był wyposażony bajecznie, bo Karol inwestował wciąż w nowy sprzęt nigdy nie pozostając w tyle za nowinkami. Nauczył jednak Annę dobrze swego rzemiosła, bo umiała, co było zdolnością najwyższej próby, przenieść odbitkę ze szkła na papier i mimo, że najczęściej zdejmowała odbitki już z błony a nie ze szklanej tafli, jak to czynił dziadek naświetlając światłoczułe sole srebra, to czasem bawiła się starą techniką, której odory przywoływały jej na myśl wspomnienie o dziadku. Zmarł niedawno, ale przed śmiercią powiedział jej o babce, zwanej madame le Gray i o jej tanecznych wyczynach i niestabilnym charakterze i o tym, jak Anna jest do niej podobna. Przeraziło ją to. Uwielbiała fotografować dzieci na kolanach matek albo w saneczkach, urocze zaróżowione buźki chłopięce czy spowite w organdyny bledziutkie twarzyczki dziewcząt. Zaskakiwała ją czułość, jaką w niej wzbudzają dziecięce oblicza i nie rozumiała, jak jej babka mogła porzucić swoją córkę i na ile ten fakt uczynił łatwiejszym odejście Marii, ale postanowiła, że nigdy nie wyjdzie za maż i że sama dzieci mieć nie będzie po to właśnie, by zrzucić klątwę tego podobieństwa i nigdy nie odczuć pokusy porzucenia, jaką widać mają wszystkie kobiety urodzone w ósmym miesiącu ciąży, wypchnięte na ten świat siłą niemalże, tak bardzo niechciane przez własną matkę.

Appomatox

W tych okrutnych miesiącach 1865 roku przegraną armii konfederatów czuło się już nie tylko w szeregach żołnierzy, zmęczonych, sfrustrowanych, zziębniętych i po prostu godnych, ale i w decyzjach wroga, wciąż odważniej i z większą butą atakujących żołnierzy Konfederacji na ich własnym terenie. Taktyka spalonej ziemi przynosiła żołnierzom Unii podwójne zwycięstwa, odcinając konfederatów od dostaw żywności na równi z nadzieją na to, że wypchną wroga za linię Potomaku. Mało kto wierzył w zwycięstwo konfederatów, ale Thomas Needham walczył o coś więcej, niż tylko wygrana: chciał, by ta wojna zakończyła się jak najszybciej. Nigdy nie walczył lepiej. Nie zwyciężał i nie przegrywał potyczek z większą zaciętością niż wówczas wierząc, że tylko szybkie zakończenie działań wojennych pozwoli mu wrócić do domu. Wspomnienie bitwy pod Cupls Hill towarzyszyło Thomasowi bezustannie wspierając go w przekonaniu, że nie umrze, bo gdyby miał zginąć, poszedłby wtedy, tamtego deszczowego dnia za aniołami schodzącymi ku niemu z nieba. Ta wiara dała mu brawurę, której potrzebował, determinację, którą docenili jego przełożeni oraz wiarę, że zobaczy jeszcze słonce opromieniające zbocza doliny Shenandoah wracając do domu. Dosłużył się stopnia sierżanta odważnie prowadząc swój oddział w walce o Bloody Angle i zdobywając okop z góry przeznaczony do oddania, który jednak utrzymywali przez kilkanaście godzin broniąc się zaciekle i nieugięcie odpierając atak federalnych. Niewiele w nim zostało z tego wczesnowiosennego entuzjazmu gorliwego neofity, który zaciągnął się w przekonaniu, że wojna odciągnie go od monotonnej pielęgnacji jabłonek, do której nie czuł powołania. To prawda, nie było w niej nic z przewidywalności, jedyne co łączyło rolnictwo z działaniami zbrojnymi, to okrutna powtarzalność urodzaju śmierci. Walczył bez przebaczenia, nie licząc wrogów, których pokonał w bezpośrednim starciu. Zaniechał tego zgubnego zwyczaju i wolał nie wspominać wyrazu ich oczu, gdy wyjmował unurzany we krwi bagnet albo i nóż z ich parujących ciał. Wolał nie myśleć, ilu zginęło od jego kul w ciągu tych trzech bez mała lat, które spędził w wojsku i które zamieniłby teraz z chęcią na zrywanie jabłek. Zwolniony na parol po Appomatox nie dotarł do doliny Shenandoah. Zginął w bójce na przedmieściach Harrisonburga, zupełnie niepotrzebnie wdając się w potyczkę, najpierw słowną, a potem z użyciem broni, stając w obronie jakiejś mulatki o skórze bielszej niż cera jego żony, ogorzała słońcem, ale jednak mulatki, którą zaczepili rozgoryczeni i szukający pożywienia maruderzy. Marzyciel do końca, zginął walcząc o cudzy honor, czyli jedyną rzecz, za którą warto walczyć i umrzeć. Zdjęcie, na którym uśmiechnięty i pewny siebie pozował z bronią przed wyruszeniem na tę bezsensowną wojnę pozostało jedynym namacalnym wspomnieniem, które zachowała po nim Flora.

[msz],[ah]

Weteran spod Muleshoe.

Theodore Winston Stanhope, lat 49, wymieniony w rozkazie dziennym generała Generała Johna P. Gordona odczytanym przed frontem dywizji za odwagę w bitwie pod Muleshoe. wujaszek Teddy, drogi kuzyn, poczciwy chłop, sędzia Stanhope. tyle określeń dla jednego człowieka. Tyle trzeba było przejść…tyle szukać, tak długo czekać, by odkryć, że jedyną miłością jego życia nie była administracja, lecz wojna, straszna i piękna zarazem, wojna, która nie tylko daje i dobiera życie, ale także sławę i władzę… chwałę tym, którzy się nie boją i władzę tym, którzy z tej odwagi potrafią uczynić użytek. Theodore czuł, że wojna go wzywa już wczesną wiosną 1861 r. obiecując sobie, że zaciągnie się jak tylko Wirginia wystąpi z Unii…postępując wbrew wszystkim czuł, że idzie za jedynym głosem, którego zawsze słuchał… głosem prawdziwego powołania. Ten wewnętrzny głos nie zawiódł go nigdy, czasem każąc schylić się by usłyszeć tylko świst nienawistnej kuli albo przeczekać w ukryciu nim, już jako sierżant, prowadził swój oddział do boju. Ten sam głos nie zawiódł go pod Muleshoe gdy po śmierci większości oficerów przejął dowodzenie i wbrew rozsądkowi ruszył ze swoimi chłopcami do ataku zdobywając utracone przed kilkoma dniami pozycje. Stracił wtedy większość podkomendnych, ale wiedział już, że wojna to chciwa i żarłoczna kochanka której trzeba kłaść u stóp wciąż nowe oddziały… pokotem… jak dary… dla niej: kapryśnej królowej życia i śmierci. Jako człowiek zdyscyplinowany lubił odprawy i rozkazy; dopiero w wojsku docenił poczucie przynależności do wielkiej militarnej machiny: o wiele sprawniejszej niż administracja stanowa i o wiele prostszej, pozbawionej elementu politycznej niepewności…ich salą sadową było pole bitwy, ich argumentami – pociski i kule wroga, ich ławą przysięgłych miała być dopiero historia. Walczył więc zaciekle z nadzieją, że historia dobrze go osądzi. Zasłużył na to z pewnością. Często widywano go spacerującego po Main Street, z szablą u boku; a starość przyniosła mu kult i otoczyła jego wyprostowaną sylwetkę, której wiek i czas nie przygarbił, nimbem żywej legendy spod Muleshoe.

[msz],[ah]

Ochotnik

Theodore Stanhope tylko raz w życiu czuł się niepewnie – gdy czekał pod drzwiami gabinetu gubernatora Wise’a nie wiedząc, jak zostanie przyjęta jego kandydatura na sędziego Supreme Court of Virginia. Tylko ten jeden raz serce kołatało mu, choć wiedział, że nikt inny wiedzą i doświadczeniem, wykształceniem i obyciem nie nadaje się na to stanowisko lepiej niż on – i dlatego drżał z obawy, że ktoś może tego przygotowania nie docenić. Od czasu gdy ukończył college wprawiał się do podjęcia służby publicznej, której to stanowisko miało być zwieńczeniem. Noce nad książkami, siarczysty policzek wymierzony przez pierwszego pryncypała, mecenasa Watkinsa, gdy śmiał odpowiedzieć „nie wiem, sir”, rezygnacja z dobrze zapowiadającej się prawniczej kariery, gdy upomniała się oń administracja stanowa oraz zaniechanie życia rodzinnego związane z obrzydzeniem, które budziły w nim te wszystkie konieczne do wykonania umizgi wobec paplających bezsensownie panien na wydaniu i czasochłonność tych chybionych zabiegów…. Wszystko to sprawiło, że był jednym z najlepszych urzędników w całej Wirginii a kto wie, czy nie na całym Wschodnim Wybrzeżu, a na pewno – jednym z najmłodszych. W tym stanie rzeczy jego krewnych zdziwiła być może decyzja o ochotniczym zaciągu, wszak Wirginia – nawet w stanie wojny – potrzebowała wykształconych cywilów, nie zdziwiła ona jednak żadnego z jego politycznych towarzyszy znających stałość poglądów Teddy’ego Stanhope’a, jego wiarę w zapisane w konstytucji Wirginii wartości oraz pogłębiającą się niechęć do Lincolna. Ci, którzy znali jego wykwintne maniery i zamiłowanie do białych koszul nie mogli jednak pojąć, jak znajdzie się w armii. Nie rozumieli, że dla Theodore’a Stanhope’a wygoda była wtórna wobec wyznawanych idei, białe koszule były symbolem statusu, który mógłby wszakże utracić po przegranej wojnie, a nienaganne maniery oznaczały zaledwie, że nie wbiłby wrogowi bagnetu w plecy na polu bitwy nie krzyknąwszy wcześniej „gotuj się na śmierć”. Na pryczy albo i wprost na gołej ziemi spał równie spokojnie co w swym obłożonym poduszkami łóżku w centralnej sypialni swego domu przy Main Street, Richmond – spał snem, jaki towarzyszy tylko ludziom przekonanym o własnej wartości, walczących w słusznej sprawie.

[msz],[ah]

In memoriam

Matthew Theodor Needham, lat 19, zginął od ran podczas bitwy o wzgórze Culpa, w dniu 3 lipca 1863 r., pochowany wraz z innymi żołnierzami którzy podczas tych trzech straszliwych dni stracili życie i spoczęli w jednym wspólnym grobie, otoczeni ramionami jakby byli braćmi, choć byli zaledwie towarzyszami broni… Ziemia przysypała im usta, zasypała uszy i nie słyszeli, jak daleko stąd, w czterech ścianach domów ozdobionych kirem płaczą ich matki i babki, jak z zaciśniętymi ustami, cicho łkają ich ojcowie , bracia i kuzyni, którym jakimś cudem udało się przeżyć, jak szlochają za nimi te młode dziewczęta, którym podczas ostatnich przed wojną przyjęć obiecywali, że wrócą do nich w sławie i chwale, męscy i zwycięscy z wojny, która trwać miała nie więcej niż kwartał…. Nie spełniło się żadne z marzeń, które wyśniła dla niego matka: dobre życie u boku bogobojnej zony, z gromadą dzieci, którymi zajmowałaby się, uważna i czujna, prawie jak matka, babką będąc…. żadne z marzeń ojca, którego marzycielska natura daleko wyniosła syna i wysoko, w oderwaniu od ziemi, której on sam nie znosił uprawiać, z daleka od sadów i brzemiennych gałęzi jabłoni, może gdzieś w administracji stanowej, przy życzliwej pomocy kuzyna Teddy’ego…. nie spełniło się marzenie Amy, subtelnej i słodkiej Amy, która białą, dziewczęcą sukienkę z muślinu zamieniła od razu na wdowią i żałobną nie nosząc w międzyczasie weselnej sukni….nie spełniło się wreszcie żadne z jego marzeń. Matthew nie uratował generała Lee na polu bitwy. Nie został wymieniony w rozkazie i nie zdobył sławy, która przetrwałaby dłużej, niż pamięć o nim, okrywając złotymi zgłoskami jego rodowe nazwisko. Na sekundę przed śmiercią, gdy kula przeszyła mu klatkę piersiową zdążył pomyśleć tylko, że jedyne, co zna, to wschody i zachody słońca w dolinie Shenendoah i dotyk skórki chłodnych, jesiennych jabłek zrywanych wczesnym świtem, który zastąpić mu musiał dotyk kobiecej skóry, delikatnej skóry bladej Amy i jej krągłych jak jabłka piersi. Matthew Theodor Needham, lat 19, zginął od ran podczas bitwy o wzgórze Culpa, w dniu 3 lipca 1863 r. Cześć jego pamięci!

[msz],[ah]

Culps Hill

Odprysk pocisku z kartacza trafił Tomasa Needhama w ramię, wyrywając pecynę mięsa wielkości pięści. Atakowali Culps Hill – zdesperowani, zmęczeni, pozbawieni wiary w zwycięstwo, kładąc się pokotem trzeci dzień w bitwie na śmierć i życie, w strugach lejącego deszczu. Uderzenie drugiego pocisku, karabinowego, zakręciło Thomasem tak mocno, jakby szarpnął pod nim narowisty koń. Upadł na ziemię, a deszcz miarowo kapał mu na twarz litościwie omywając ranę w boku, z przez którą z każdą chwilą uchodziło zeń życie. Nie słyszał nic poza łomotem własnego tętna i modlił się, wpatrzony w niebo, jakby czekał, że po łańcuchach deszczu zejdą po niego anioły. Ale zamiast ich pięknych twarzy ujrzał przerażone oczy swego syna, który krzyczał coś, czego Thomas nie mógł zrozumieć. Potem czyjeś ręce uniosły go w górę i złożyły na wozie, i to było ostatnie co pamiętał, odurzony falą bólu i mdłości. Teddy otarł mu twarz, zmoczoną deszczem, rękawem koszuli i wcisnął w bezwładną dłoń jego własne kepi. Podróż była wspomnieniem, które powracało potem, przez kolejne lata w snach, jako najgorszy koszmar. Thomas pamiętał lejący deszcz, lodowate strugi, od których trząsł się i dygotał cały, nie mogąc nawet unieść ręki by osłonić oczy, miotany falami bólu ilekroć surowy wóz podskakiwał na wybojach. A potem… jakiś anielski głos… „już dobrze…” i hasło – „podnieście go” któremu chciał się sprzeciwić, bo czuł, że zabiorą go dokądś, a on chciałby słuchać tylko tego głosu, bez końca, bo chciałby zostać tutaj, gdzie nikt go nie szarpie i nie rozbiera i nie słyszeć tych poleceń: „więcej gazy” „pospieszcie się” i czuł, że oddala się chcąc iść za tym głosem…a potem obudził go ból. Trzy długie miesiące leżał w szpitalu w Richmond myśląc, jak to się stało, że niezwyciężony Lee popełnił taki błąd posyłając na Wzgórze Culps zmęczoną walką piechotę, wysyłając ich na pewną śmierć: wprost na karabiny Springfielda bez żadnej osłony, by ginęli, jeden po drugim…. Po dwóch miesiącach rekonwalescencji dotarła do niego wieść, że jego syn, Matthew, nie żyje i że zginął tego samego dnia, gdy jego ojciec został ciężko ranny. Thomas dowiedziawszy się o śmierci syna nie pomyślał o sobie, tylko o Florze, o niej jednej, że chciałby ją przed tą wieścią ochronić…a potem pomyślał jeszcze, że jedyne, co może zrobić, to wrócić na linię frontu i pomóc im zakończyć tę okrutną wojnę, wszystko jedno czyim zwycięstwem, tylko po to, by niczyi synowie nie musieli już ginąć.
[msz],[ah]

Chancellorsville

10th Virginia Infantry Regiment właściwie nie odniósł obrażeń w bitwie pod Chansellorsille i jego oddziałom towarzyszyło niemalże przekonanie o własnej nieśmiertelności. Było już dobrze popołudniu, gdy dotarli w górę rzeki, trzy mile od miejsca w którym przez trzy dni wykrwawiali się jankesi, i rozłożyli obozowisko wśród drzew. Zmęczona piechota zajęła kwatery na zachodnim skraju, wygrzewając się w ostatnich promieniach zachodzącego słońca. Thomas Needham był w doskonałym nastroju. „-Zobaczycie – mówił kuzynowi i synowi, – szybciej niż się spodziewamy, będziemy z powrotem!” To powszechne przekonanie o niezwyciężoności armii pod dowództwem Lee, generała nad generałów, czuć było w całym obozowisku. Thomas pogwizdywał pod nosem, rozgrzebując długim kijem stygnący żar w rytm „Dixie”. Tego wieczoru, mimo zmęczenia, nikomu nie chciało się spać. Teddy opowiadał Matthew o czasach, które znał jeszcze sprzed swoich narodzin, o których z kolei opowiadał mu jego ojciec i pradziad, o starym świecie, z którego przyszli i tym, w co wierzyli, płynąc tutaj. O ziemi, którą otoczyli grodząc pastwiska, wytyczając drogi i budując domy, by żyć godziwie z pracy własnych rąk w Dolinie Shenendoah. „I dlatego nie pozwolimy – grzmiał wuj Teddy – by jankesi odebrali nam to wszystko, na cośmy pracowali przez cztery pokolenia!” – a pomruki towarzyszy broni podnosiły się za każdym razem, gdy wyrzekał na rząd federalny, Unię i samego Lincolna. Siedzieli wokół ognia do północy, odgrażając się jankesom i śpiewali przesadnie głośno, buńczucznie świętując zwycięstwo. Odpór, jaki dali jankesom i klęska Hookera stały się obietnicą rychłego powrotu do domów w glorii i chwale. Tylko Matthew nie tęsknił za domem, wciąż z głową pełną buńczucznych marzeń o kolejnym starciu z jankesami, które przyniosłoby mu chwałę, o bitwie, o której opowiadano by potem dzieciom i wnukom tak jak wuj Teddy opowiadał o walce, którą toczyli ich przodkowie z tą ziemią chcąc, by zaczęła rodzić. Marzył o zwycięskim ataku na pozycje wroga, najlepiej na oczach samego Lee, wyobrażając sobie, jak uratowałby życie generałowi pozbawionemu konia unosząc rannego z pola walki i jakby go potem wymienili w rozkazie przed frontem całej armii, a ojciec i wuj nie mogliby się mogli nadziwić, jak mu się to udało osiągnąć, choć walczyli niby ramię w ramię i bok w bok na tym samym polu….

[msz],[ah]

Flora Needham

Flora Needham czuła ciepło mężowskich palców na swojej dłoni na długo po tym, jak wszyscy poszli na tę straszną wojnę, której nie rozumiała i która przejmowała ją strachem. Od wiosny cała Wirginia żyła oczekiwaniem na decyzję władz stanowych o wystąpieniu z Unii. Czuło się ten niezdrowy rodzaj ekscytacji na ulicach, nerwowość bankierów i zachłanność kucharek peklujących mięsa. Każde towarzyskie spotkanie przypominało festyn a każda rozmowa w salonie w końcu i tak schodziła na temat wojny, która trwać miała trzy miesiące, nim konfederaci pokonają jankesów. Co jest takiego w mężczyznach – zżymała się w myślach Flora – że wojna kusi ich jak młoda kochanka, że dla niej porzucają ciepło domowego ogniska, zostawiają swe żony i swoje domostwa? Serce jej drżało na myśl, że jako pierwszy zaciągnie się jej syn – Matthew, chłopak odważny i szalony jak jego dziadek i prawdziwy marzyciel, jak jego oderwany od rzeczywistości ojciec. To na Florze, wiernej swemu botanicznemu imieniu i z natury przywiązanej do ziemi, spoczywała codzienna troska o ich majątek, prowadzony z pomocą pana Kinga, wiernego rządcy, który zresztą dostał powołanie już w 1862 roku zostawiając ją w tym wypełnionym kobietami domu pozbawionym służby. Od pierwszych dni wojny Flora liczyła jeszcze na pomoc ze strony kuzyna, Theodora Stanhope, sędziego pokoju w hrabstwie Shenendoah z nadzieją, że jego wiek i pozycja społeczna pozwolą mu uniknąć powołania. Tymczasem kuzyn zaciągnął się na ochotnika w pierwszych dniach tego pamiętnego kwietnia, kiedy jabłonie stały całe w kwiatach, a Flora już z lękiem myślała nad tym, kto jesienią będzie zrywał jabłka, jeśli jej mąż i syn nie wrócą. Myśli Flory, jednako zatroskane, skupiały się nad losem sadów, jak i nad losem najbliższych. Na szczęście wszyscy trzej byli w jednym regimencie i Flora żywiła nadzieję, że będą czuwać nad sobą nawzajem, a zwłaszcza nad Matthew. Syn jednak wyśmiał jej obawy i nawiązując do wieku Stanhope’a obiecał, że to on będzie opiekował się wujaszkiem Teddy’em, gdyby ten zmęczył się, nim piechota dojdzie na pozycje. Prawie tak samo Flora lękała się o męża, człowieka spokojnego i cichego, który raz tylko przepraszająco ucałował jej dłoń przed wyjazdem i nic mu nie rzekła, roztropna mądrością wszystkich kobiet, które przed nią żegnały swych bliskich. Serce jej się ścisnęło, gdy wyruszyli w drogę i powierzyła wszystkich trzech opiece boskiej. Nie wiedziała jednak, że Bóg opuścił już konfederatów, a upały i choroby zabiją prawie tylu, co gwintowane karabiny z Harpers Ferry i pełna wiary śpiewała psalmy w kościele baptystów co niedziela modląc się, by jej mężczyźni szczęśliwie wrócili do domu.
[msz],[ah]

Konfederacja

Brandon Mortimer Stevenson, trzeci syn Mortimera Stevensona, właściciela plantacji bawełny w Bloodburke, w stanie Virginia. Brandon miał przeszczęśliwe dzieciństwo dzielone z czwórką rodzeństwa. W domu oddychającym jeszcze tradycją dalekiej Anglii nigdy nie brakowało dóbr doczesnych, a o znakomite wykształcenie dzieci Pana Stevensona dbali najlepsi nauczyciele w całym stanie, za sute wynagrodzenia pracujący (i mieszkający) pod jego dachem. Brandon uwielbiał polować i jeździć konno. Wprawy we władaniu bronią strzelecką oraz białą nabył okrutnej, zmysł orientacji przestrzennej posiadł prawie dorównujący rdzennym mieszkańcom tych ziem, zaś konna jazda nie miała dlań żadnych tajemnic. Z lubością chłonąc na równi zapach prochu z zapachem książek rozumiał, że model życia i gospodarki oparty na systemie niewolniczym w niedalekiej przyszłości straci rację bytu, wierzył jednak, że zmiana nastąpi drogą ewolucji i we właściwym czasie. Los w tym względzie nie był jednak łaskawy. Na początku 1861 roku Skonfederowane Stany Południa postanowiły oderwać się od Unii, co dało początek krwawej, trwającej do 1865 roku bratniej wojny. Brandon będąc piechocińcem w armii Konfederacji, w bitwie pod Spotsylvania Court House został ciężko ranny. Dzięki staraniom lekarzy doszedł wprawdzie do zdrowia, niemniej końca wojny doczekał w lazarecie.

Po powrocie w rodzinne strony zajął się zgłębianiem inżynieryjnych zagadnień, którymi to zainteresował się po ukończeniu Virginia Military Institute. Sprowadził do Bloodburke inżynierów z Północy, którzy nieopodal zbudowali Tartak, w którym drewno  przetwarzali wczorajsi niewolnicy, a dzisiejsi fabryczni robotnicy.

[msz],[rs]

Nowa powieść Juliana Varne’a

Był rok 1860. Były to czasy ciężkie dla ludzi z małych wiosek jak i z przedmieść wielkich miast. Dżuma, z dziką radością i uśmiechem diabła, zabijała wszystkich bez względu na płeć, wyznanie, status społeczny. Nieważne, czy było się młodym czy starym, mężem czy żoną, córką czy synem. Śmierć, krocząc powoli i cicho rynsztokiem w górę traktów miejskich i polnych dróżek, pukała do wszystkich drzwi, furt, obejść i swoją tępą kosą zabierała im to co mieli najcenniejsze. Życie i nadzieję. Nikt nie wiedział, że dopiero za kilkadziesiąt wiosen uda się medykom i aptekarzom odnaleźć wspaniałe serum, które z pomocą modlitwy, będzie w stanie wyrwać dusze z objęć cuchnącej kostuchy. Prawie nikt. Tylko Ada, która kochała Rudolfa bez pamięci. Zakochała się w nim już jako mała dziewczynka, choć wtedy nie sądziła, że Rudolf okaże się wielkim człowiekiem. Wiedziała, że on, jako jedyny, jest w stanie przenieść recepturę serum przez tunel wrót czasu, czasu którego tak bardzo im brakowało, którego z wielką przyjemnością smakowała kostucha, pozwalając powoli ginąć całym miastom i wsiom.

Julian Varne wiedział, że jego kolejna powieść, tym razem o podróżach w czasie będzie doskonałą lekturą. Lekturą, którą będą się zaczytywać dzieci i dorośli. Doskonale zdawał sobie sprawę, że taka powieść nie obejdzie się bez dobrej, skórzanej oprawy i wspaniałych ilustracji. Wiedział, że tylko Martin Taylor, znakomity fotograf, jest w stanie je wykonać do nowej powieści.

[msz]